Τάφος ψάχνει το νεκρό του

Είναι ο τύμβος της Αμφίπολης «πολυανδρείον», ή κενοτάφιο; Είναι η Ρωξάνη με το γιο της; Ή μήπως ο Κάσσανδρος, ο δολοφόνος της; Το θρίλερ συνεχίζεται με άρθρα από την Κίνα ώς το Σίδνεϊ. Οι σεναριογράφοι συγγραφείς οργιάζουν. Οι σοβαροί αρχαιολόγοι μένουν σφίγγες.

Του ΝΙΚΟΥ ΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

 

Η αγωνία στην Αμφίπολη κορυφώνεται, καθώς η σκαπάνη προχωρεί. Από την περασμένη βδομάδα περάσαμε από τις «αιγυπτιακές επιρροές» στις Καρυάτιδες, που είναι Μακεδόνισσες και όχι... Βουλγάρες. Η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού «στρατοπέδευσε» στην Αμφίπολη, που είναι, όπως και η Μακεδονία, ελληνική! 

 

Ο νεκρός ή οι νεκροί της Αμφίπολης έχουν αναλάβει εθνική αποστολή. Ωστόσο πολλοί μιλάνε πλέον για ένα μνημείο που μπορεί να μην είναι τάφος, αλλά μνημείο «πολυανδρείον», ή κενοτάφιο, ένας χώρος που μπορεί και να 'ναι «πολυεθνικός» σε μια «κοσμοπολίτισσα» αποικία των Αθηναίων, που βρέθηκε να φιλοξενεί -με πάνδημη κηδεία- τον Σπαρτιάτη Βρασίδα και να βρίσκεται υπό μακεδονική επικράτεια πριν γίνει ρωμαϊκή. Είναι η Ρωξάνη με το γιο της, όπως ήθελε ο αρχαιολόγος Δημήτρης Λαζαρίδης, που έφαγε τη ζωή του εδώ; Ή μήπως ο Κάσσανδρος, ο δολοφόνος της; Το θρίλερ συνεχίζεται με άρθρα από την Κίνα ώς το Σίδνεϊ. Οι σεναριογράφοι συγγραφείς οργιάζουν. Οι σοβαροί αρχαιολόγοι μένουν σφίγγες.

Μέχρι την άλλη βδομάδα, που θα ξέρουμε περισσότερα, ας το παίξουμε κι εμείς «Σέρλοκ Χολμς». Παράλληλα με τη σημερινή έρευνα σκεφτήκαμε να δούμε μαζί τα γεγονότα εκείνης της εποχής και τα πρόσωπα που μπορεί να ψάχνουν τάφο εδώ γύρω. Αν το μνημείο αφορά μόνο μια εποχή. Κι αν συνδέεται ή όχι με κάτι «κοινό», ειρήνη ή πολλούς νεκρούς. Υπομονή.

Ρωξάνη σημαίνει Φωτεινό Αστεράκι. Η κόρη του Πέρση σατράπη ήταν μόλις δεκάξι χρόνων όταν έγινε σύζυγος του Ελληνα κατακτητή, το 327 π.Χ., τέσσερα χρόνια πριν εκείνος πεθάνει. Λίγο μετά το θάνατό του στη Βαβυλώνα -το 323 π.Χ.- γεννιέται ο γιος του Αλέξανδρος Δ'. Η εικοσάχρονη μητέρα, μια ξένη -βάρβαρη- κληρονόμος ενός τεράστιου βασιλείου, θα είναι κινούμενος στόχος για τους διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το ξίφος έχει υψωθεί.

Ο Κάσσανδρος είχε έρθει σε σύγκρουση με τον Αλέξανδρο όταν, έφηβος ακόμη, επισκέφθηκε την Περσία και είδε τον κοντόσωμο Αλέξανδρο να κάθεται στο θρόνο του Δαρείου πατώντας σε ένα μαξιλαράκι για να τον φτάνει. Το θέαμα του φάνηκε αστείο και γελούσε όταν δέχτηκε την επίθεση του μεγάλου στρατηλάτη.

Η Ολυμπιάδα με το στρατό της θα συγκρουστεί με τον Κάσσανδρο στην Πύδνα. Η πολιορκία από τον Κάσσανδρο κράτησε εφτά μήνες. Οι πολιορκημένοι αναγκάστηκαν να φάνε έναν ελέφαντα, δώρο του Αλεξάνδρου, και συνθηκολόγησαν. Ο Κάσσανδρος δεν σεβάστηκε τους όρους της συνθηκολόγησης και δολοφόνησε -ίσως με λιθοβολισμό- την Ολυμπιάδα. Κατά μία εκδοχή, έδωσε εντολή να αφήσουν άταφη τη βασίλισσα.

Η τελευταία φυλακή της μητέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του γιου του ήταν εδώ στην Αμφίπολη. Πολλοί ψάχνουν τον τάφο της στην Πύδνα, στον τύμβο Τούμπα, που δεν έχει ανασκαφεί.

Ο Κάσσανδρος, γιος του Αντίπατρου, δεν ακολούθησε το στρατό του Αλεξάνδρου στην Ασία, αλλά έμεινε με τον πατέρα του στη Μακεδονία. Ο πρώτος διάδοχος στο βασίλειο της Μακεδονίας ήταν ο Πολυσπέρχοντας. Μετά το θάνατο του Αντίπατρου η Μακεδονία φλέγεται. Ο βασιλιάς της Αιγύπτου Πτολεμαίος και ο Αντίγονος ο Πτολεμαίος ο Σωτήρας θα είναι οι σύμμαχοι του Κασσάνδρου στον πόλεμο με τον Πολυσπέρχοντα. Η Αθήνα παραδόθηκε. Οι περισσότερες ελληνικές πόλεις βρέθηκαν στο πλευρό του Κασσάνδρου.

Το 318 π.Χ. στον Βόσπορο ο στόλος του Πολυσπέρχοντα ηττήθηκε. Ο ετεροθαλής αδελφός του Αλεξάνδρου, ο Φίλιππος ο Αρριδαίος, και η σύζυγός του Ευρυδίκη θα βρουν το θάνατο από τους άνδρες της Ολυμπιάδας, όπως και ο αδελφός του Κασσάνδρου, Νικάνωρ. Το 313 π.Χ. ο Αντίγονος πολεμά τον Κάσσανδρο σε όλη την Ελλάδα. Η συνθηκολόγηση το 311 π.Χ. προβλέπει την αναγνώριση του Αλεξάνδρου Δ' -που είναι δώδεκα χρόνων- ως βασιλιά μετά την ενηλικίωσή του.

Τα επόμενα δύο χρόνια ο Κάσσανδρος δολοφονεί το διάδοχο Αλέξανδρο και τη Ρωξάνη, που είναι φυλακισμένοι στα χέρια του. Ο Πολυσπέρχοντας δηλητηριάζει τον άλλο γιο του στρατηλάτη, τον Ηρακλή, και τη Βαρσίνη -το 309 π.Χ.- και παντρεύεται τη Θεσσαλονίκη, ετεροθαλή αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Οι διάδοχοι του Αλεξάνδρου αλληλοσπαράσσονται με διαρκείς πολέμους.

Με την ανακωχή του 311 ο Κάσσανδρος γίνεται ηγεμόνας των ευρωπαϊκών κτήσεων μέχρι την ενηλικίωση του Αλεξάνδρου Δ'. Ο πόλεμος όμως δεν θα τελειώσει. Ο Γλαυκίας, επικεφαλής της φρουράς του Κασσάνδρου, παίρνει εντολή να θανατώσει το μικρό Αλέξανδρο και τη Ρωξάνη, τους οποίους υποτίθεται ότι κηδεμόνευε. Το γεγονός έμεινε κρυφό.

Ο Δημήτριος ο Πολιορκητής, έπειτα από συνεχείς πολέμους και γάμους, θα έρθει στην Αθήνα ως ελευθερωτής.

Στη Μάχη της Ιψού ο Αντίγονος πεθαίνει πολεμώντας και τάφεται με βασιλικές τιμές. Η Αθηναϊκή Δημοκρατία παλινορθώθηκε το 304 π.Χ., όταν ο τύραννος Λαχάρης έφυγε μεταμφιεσμένος για να σωθεί από τον Δημήτριο. Μετά το θάνατο του Κασσάνδρου, το 297 π.Χ., πεθαίνει και ο γιος του Φίλιππος, λίγους μήνες αργότερα. Ο Αντίπατρος δολοφόνησε τη μητέρα του και ετεροθαλή αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ο Πολιορκητής το γιο του Αντίπατρου, Αλέξανδρο.

Οι διάδοχοι Σέλευκος, Πτολεμαίος, Λυσίμαχος συμμαχούν με τον Πύρρο εναντίον του ωραίου Πολιορκητή της Μακεδονίας, ο οποίος δραπετεύει μεταμφιεσμένος. Η Μακεδονία πέφτει στα χέρια του Πύρρου και του Λυσίμαχου. Η Φίλα αυτοκτονεί με δηλητήριο.

Το 286 π.Χ. ο Δημήτριος, αιχμάλωτος στα χέρια του Σέλευκου όπου παραδόθηκε αργότερα, θα πεθάνει πενήντα τεσσάρων ετών, ίσως από ποτό. 

PDF

http://s.enet.gr/resources/article-files/sal20-37newnew.pdf

FM Πηγή:/

http://www.enet.gr/?i=news.el.texnes--politismos&id=447305

Συνέχιση ανασκαφικών εργασιών στον Τύμβο Καστά στην Αμφίπολη (14 Σεπτεμβρίου 2014)

Την Παρασκευή 12-9-2014 έγινε η είσοδος μελών της διεπιστημονικής ομάδας, στον τρίτο θάλαμο του μνημείου, από την υφιστάμενη οπή στον τοίχο του τρίτου διαφράγματος, προκειμένου να τεκμηριωθεί αρχαιολογικά η υφιστάμενη εικόνα του και να διαπιστωθεί η δομική κατάσταση του θαλάμου, ώστε να σχεδιαστούν τα αναγκαία μέτρα αντιστήριξης και υποστύλωσης. (φωτο 1, σχέδιο).
Από την επί τόπου παρατήρηση προέκυψαν τα ακόλουθα δεδομένα: Το ύψος του αμμώδους χώματος βρίσκεται χαμηλότερα από ότι στους προηγούμενους δυο χώρους. Επί των χωμάτων διαπιστώνονται αμμώδη φυσικά ιζήματα με απολιθώματα από όστρεα, που προέρχονται από το φυσικό έδαφος του λόφου Καστά. Σύμφωνα με τις γεωλογικές παρατηρήσεις φαίνεται ότι η επίχωση παραμένει αδιατάρακτη.

Εσωτερικά, η θόλος είναι κατασκευασμένη από πωρόλιθο, ακριβώς όπως και στους προηγούμενους θαλάμους.(φωτο 2,3)

Στους τρεις κατακόρυφους τοίχους-ανατολικό, δυτικό και βόρειο- στο ορατό μέρος, επαναλαμβάνεται η ίδια μορφή μαρμάρινης επικάλυψης, όπως και στους δυο προηγούμενους θαλάμους, με ορθοστάτες , στέψη και ιωνικό επιστύλιο. (φωτο 4,5)

Στο νότιο τοίχο -στο εμφανές μέρος του- δεξιά και αριστερά του θυρώματος, συνεχίζεται η μαρμάρινη επικάλυψη. Οι υπερκείμενοι πωρόλιθοι καλύπτονται με επίχρισμα κόκκινου χρώματος. (φωτο 6). Έχει καταπέσει το εσωτερικό τμήμα του υπέρθυρου.(φωτο 7).

Η θόλος του θαλάμου δείχνει να βρίσκεται σε κατάσταση οριακής ισορροπίας, (φωτο 8) με τους θολίτες στην περιοχή της στέψης να παρουσιάζουν άνοιγμα αρμών, σε ικανό βάθος, από την εσωτερική επιφάνειά της. Στο σύνολο σχεδόν των θολιτών παρατηρούνται ρηγματώσεις και επιπλέον σε εκτεταμένες περιοχές, εκατέρωθεν της στέψης, διαπιστώθηκε σημαντική απώλεια μάζας του υλικού. (φωτο 9)

Οι μαρμάρινοι ορθοστάτες περιμετρικά, στο ορατό τμήμα των κατακόρυφων τοίχων παρουσιάζουν συστηματικά αποκολλήσεις τεμαχίων τα οποία εντοπίστηκαν στην επιφάνεια της επίχωσης, φωτογραφήθηκαν, αριθμήθηκαν και περισυνελέγησαν.(φωτο 10). Οι αποκολλήσεις φαίνεται να είναι το αποτέλεσμα έντονης καταπόνησης, πιθανώς από τις μεγάλου ύψους επιχώσεις επί της θόλου. Συγκεκριμένα, το νότιο τμήμα του θαλάμου φορτίζεται από γαίες ύψους 2μ. περίπου, ενώ στο βόρειο τμήμα οι γαίες έχουν ύψος περί τα 12-13μ.

Τα ανωτέρω τεχνικά δεδομένα δεν επιτρέπουν την ασφαλή εκτέλεση εργασιών απομάκρυνσης χώματος από τον τρίτο θάλαμο, πριν ληφθούν τα αναγκαία μέτρα προστασίας. Ειδικότερα, για την αντιστήριξη-υποστύλωση του θαλάμου, θα χρησιμοποιηθεί ισχυρότερη διάταξη από αυτή των δύο προηγούμενων θαλάμων. Θα περιλαμβάνει σύστημα οριζόντιων πλαισιωτών δοκών, κατά μήκος και πλάτος του θαλάμου, για την αντιστήριξη των κατακόρυφων τοίχων από τις γεωστατικές ωθήσεις. Για την στήριξη της θόλου θα χρησιμοποιηθούν μεταλλικές σωληνωτές δοκοί. Η απομάκρυνση του χώματος θα γίνεται τμηματικά, κατά περιοχές της επίχωσης, ώστε να καθίσταται εφικτή η ασφαλής προσαρμογή της έδρασης των αντιστηρίξεων.
Η εφαρμογή των μέτρων αντιστήριξης και υποστύλωσης, εξαιτίας της δυσκολίας πρόσβασης στο χώρο και της απαίτησης ιδιαίτερης προσοχής, λόγω της δυσμενούς δομικής κατάστασης, θα απαιτήσουν αρκετές μέρες εργασίας.
Τέλος, συνεχίζονται οι εργασίες γεωμετρικής τεκμηρίωσης του μνημείου και του περιβάλλοντος χώρου του, ενώ ο Δήμος Αμφιπόλεως τοποθέτησε νυχτερινό φωτισμό και σύστημα ασφαλείας.

FM Πηγή:/ Hellenic Ministry of Culture and Sports Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού

http://www.yppo.gr/2/g22.jsp?obj_id=58434