Και επίσημα τέλος στα σενάρια που θέλουν το Μέγα Αλέξανδρο να έχει
ταφεί στο μνημείο της Αμφίπολης, έβαλε η Γενική Γραμματέας του
υπουργείου Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, η οποία υποστηρίζει ότι ο σκελετός
που βρέθηκε στην Αμφίπολης δεν παρουσιάζει ίχνη ταρίχευσης.
Η κ. Μενδώνη κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης των δημοσιογράφων από
τον υπουργό Πολιτισμού Κώστα Τασούλα το Σάββατο (22/11) για την εξέλιξη
των ερευνών, είπε ότι ο σκελετός που βρέθηκε δεν είναι ταριχευμένος.
Τόνισε επίσης ότι οστά του σκελετού βρέθηκαν τόσο μέσα στο όρυγμα, όσο και έξω από αυτό, γεγονός που εξετάζεται με ενδιαφέρον από τους ειδικούς.
Ο σκελετός, όπως ανέφερε, βρίσκεται σε σχετικά καλή κατάσταση, ωστόσο, είναι αμφίβολο ακόμη αν θα μπορέσει να πραγματοποιηθεί εξέταση DNA.
Οι ειδικοί αναφέρουν ότι, αν το σώμα ενός νεκρού έχει ταριχευθεί, ίχνη ταρίχευσης μένουν στα οστά του. Τα ταριχευμένα σώματα για να διατηρούνται συνήθως σφραγίζονταν σε μια σαρκοφάγο. Στο ταφικό μνημείο της Αμφίπολης δεν έχουμε ίχνη ταρίχευσης στο σκελετό της Αμφίπολης, αλλά δεν βρήκαμε ούτε σαρκοφάγο.
Το γεγονός ότι τα οστά δεν δείχνουν ταρίχευση του νεκρού, κάτι το οποίο ιστορικά γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι συνέβη με την σορό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, διαψεύδει τις εκτιμήσεις που ήθελαν ο σκελετός που έχει βρεθεί στο ταφικό μνημείο του λόφου Καστά, να ανήκει στο Μακεδόνα στρατηλάτη.
Η διάψευση από πλευράς Μενδώνη «φουντώνει» ξανά τα σενάρια για το ποιος είναι τελικά ο νεκρός της Αμφίπολης. Παράλληλα, αυξημένο είναι και το ενδιαφέρον για τις ανθρωπολογικές εξετάσεις και τις αναλύσεις DNA, που θα γίνουν από Έλληνες επιστήμονες και θα δώσουν απαντήσεις για το φύλο και την ηλικία του νεκρού, ενώ αναφορικά με την ταυτότητα του, τις περισσότερες πιθανότητες συγκεντρώνουν πια, σύμφωνα με τους ειδικούς, ο Νέαρχος και ο Ηφαιστίωνας, ο παιδικός φίλος του μεγάλου Μακεδόνα.
Ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε το καλοκαίρι και συγκεκριμένα στις 13 Ιουνίου 323 π.Χ.
Οι στρατιώτες του, λίγο πριν αυτός καταλήξει, πέρασαν όλοι από μπροστά του, για να αποχαιρετήσουν για στερνή φορά τον κατάκοιτο ηγέτη τους.
Ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε στη Βαβυλώνα το 323 π.Χ. Εκεί οι νεκροί κατά τους Ηρόδοτο, Στράβωνα και Στοβαίο δεν μουμιοποιούνταν ούτε καίγονταν, αλλά θάπτονταν τοποθετημένοι μέσα σε μέλι ή κερί.
Ταριχεύτηκε ή όχι, ο Μέγας Αλέξανδρος;
Οι γραπτές πηγές τοποθετούν τον τάφο στην Αλεξάνδρεια. Υπάρχουν λεπτομερείς περιγραφές αρχαίων συγγραφέων που μιλούν για την επιβλητική πομπή που μετέφερε το 321 π.Χ. την ταριχευμένη σορό του Μεγάλου Αλεξάνδρου από τη Βαβυλώνα, όπου πέθανε (323 π.Χ.). Σύμφωνα με τις περιγραφές, ο νεκρός Αλέξανδρος ήταν τοποθετημένος μέσα σε καταστόλιστη χρυσή λάρνακα την οποία μετέφερε χρυσή άμαξα που έσερναν 100 άλογα. Ο ίδιος ο Αλέξανδρος είχε ζητήσει να ταφεί στο ναό του Αμμωνος Διός στην όαση της Σίβα (Quintus Curtius Rufus, Ιστορία Μεγάλου Αλεξάνδρου). Η μεταφορά της σορού ανατέθηκε από τη συνέλευση των εταίρων και σωματοφυλάκων του Αλεξάνδρου (Περδίκκας, Λεοννάτος, Πτολεμαίος, Πείθων, Αριστόνους και Αριδαίος) στον Αριδαίο.
Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης (80 π.Χ.-20 π.Χ.), που έζησε πιο κοντά στα γεγονότα, αναφέρει σχετικά: «Επί δε την κατακομιδήν του σώματος και την κατασκευήν της αρμαμάξης της μελλούσης κομίζειν το σώμα του τετελευτηκότος βασιλέως εις Αμμωνα έταξαν Αριδαίον». Δηλαδή, η πομπή ξεκίνησε από τη Βαβυλώνα για την Αίγυπτο με επικεφαλής τον Αριδαίο και με τη χρυσοποίκιλτη «αρμάμαξα» την οποία ακολουθούσαν ολόκληρη στρατιά και πλήθος κόσμου (Διόδωρος, ΙΗ, 26).
Στα σύνορα της Αιγύπτου με τη Συρία ο Πτολεμαίος του Λάγου, συμπολεμιστής του Αλεξάνδρου, αποφάσισε να αλλάξει δρόμο η πομπή και να μην ταφεί ο μέγας στρατηλάτης στο ναό του Άμμωνα, αλλά σε ένα πολυτελές μαυσωλείο στο κέντρο της Αλεξάνδρειας: «Εκρινε (ο Πτολεμαίος) γαρ επί του παρόντος εις μεν Άμμωνα μη παρακομίζειν, κατά δε την εκτισμένην υπ' αυτού πόλιν (Αλεξάνδρεια) επιφανεστάτην ούσαν, σχεδόν τι των κατά την οικουμένην, αποθέσθαι. Κατεσκεύασεν ουν τέμενος κατά το μέγεθος και κατά την κατασκευήν της Αλεξάνδρου δόξης άξιον, εν ω κηδεύσας αυτόν...» (Διόδωρος Σικελιώτης, ΙΗ', 28, 3-5).
Οι περισσότεροι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν το ίδιο ακριβώς, ότι ετάφη σε μαυσωλείο στη θέση «Σώμα» ή «Σήμα», όπου βρίσκονταν και οι βασιλικοί τάφοι. «Μέρος δε και των βασιλείων εστί και το καλούμενον Σώμα... εν ω αι των βασιλέων ταφαί και η Αλεξάνδρου» σημειώνει ο Στράβωνας (Γεωγραφικά, XVII, C, 794, 1, 8). Συμφωνούν με τη θέση ο Αρριανός («Μετά Αλέξανδρον» Jacoby, F. Gr. Η., 156, αποσπ. 9, 25) και ο Δίων ο Κάσσιος (Ρωμ. Ιστ. 51, 15-16).
Τόνισε επίσης ότι οστά του σκελετού βρέθηκαν τόσο μέσα στο όρυγμα, όσο και έξω από αυτό, γεγονός που εξετάζεται με ενδιαφέρον από τους ειδικούς.
Ο σκελετός, όπως ανέφερε, βρίσκεται σε σχετικά καλή κατάσταση, ωστόσο, είναι αμφίβολο ακόμη αν θα μπορέσει να πραγματοποιηθεί εξέταση DNA.
Οι ειδικοί αναφέρουν ότι, αν το σώμα ενός νεκρού έχει ταριχευθεί, ίχνη ταρίχευσης μένουν στα οστά του. Τα ταριχευμένα σώματα για να διατηρούνται συνήθως σφραγίζονταν σε μια σαρκοφάγο. Στο ταφικό μνημείο της Αμφίπολης δεν έχουμε ίχνη ταρίχευσης στο σκελετό της Αμφίπολης, αλλά δεν βρήκαμε ούτε σαρκοφάγο.
Το γεγονός ότι τα οστά δεν δείχνουν ταρίχευση του νεκρού, κάτι το οποίο ιστορικά γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι συνέβη με την σορό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, διαψεύδει τις εκτιμήσεις που ήθελαν ο σκελετός που έχει βρεθεί στο ταφικό μνημείο του λόφου Καστά, να ανήκει στο Μακεδόνα στρατηλάτη.
Η διάψευση από πλευράς Μενδώνη «φουντώνει» ξανά τα σενάρια για το ποιος είναι τελικά ο νεκρός της Αμφίπολης. Παράλληλα, αυξημένο είναι και το ενδιαφέρον για τις ανθρωπολογικές εξετάσεις και τις αναλύσεις DNA, που θα γίνουν από Έλληνες επιστήμονες και θα δώσουν απαντήσεις για το φύλο και την ηλικία του νεκρού, ενώ αναφορικά με την ταυτότητα του, τις περισσότερες πιθανότητες συγκεντρώνουν πια, σύμφωνα με τους ειδικούς, ο Νέαρχος και ο Ηφαιστίωνας, ο παιδικός φίλος του μεγάλου Μακεδόνα.
Ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε το καλοκαίρι και συγκεκριμένα στις 13 Ιουνίου 323 π.Χ.
Οι στρατιώτες του, λίγο πριν αυτός καταλήξει, πέρασαν όλοι από μπροστά του, για να αποχαιρετήσουν για στερνή φορά τον κατάκοιτο ηγέτη τους.
Ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε στη Βαβυλώνα το 323 π.Χ. Εκεί οι νεκροί κατά τους Ηρόδοτο, Στράβωνα και Στοβαίο δεν μουμιοποιούνταν ούτε καίγονταν, αλλά θάπτονταν τοποθετημένοι μέσα σε μέλι ή κερί.
Ταριχεύτηκε ή όχι, ο Μέγας Αλέξανδρος;
Οι γραπτές πηγές τοποθετούν τον τάφο στην Αλεξάνδρεια. Υπάρχουν λεπτομερείς περιγραφές αρχαίων συγγραφέων που μιλούν για την επιβλητική πομπή που μετέφερε το 321 π.Χ. την ταριχευμένη σορό του Μεγάλου Αλεξάνδρου από τη Βαβυλώνα, όπου πέθανε (323 π.Χ.). Σύμφωνα με τις περιγραφές, ο νεκρός Αλέξανδρος ήταν τοποθετημένος μέσα σε καταστόλιστη χρυσή λάρνακα την οποία μετέφερε χρυσή άμαξα που έσερναν 100 άλογα. Ο ίδιος ο Αλέξανδρος είχε ζητήσει να ταφεί στο ναό του Αμμωνος Διός στην όαση της Σίβα (Quintus Curtius Rufus, Ιστορία Μεγάλου Αλεξάνδρου). Η μεταφορά της σορού ανατέθηκε από τη συνέλευση των εταίρων και σωματοφυλάκων του Αλεξάνδρου (Περδίκκας, Λεοννάτος, Πτολεμαίος, Πείθων, Αριστόνους και Αριδαίος) στον Αριδαίο.
Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης (80 π.Χ.-20 π.Χ.), που έζησε πιο κοντά στα γεγονότα, αναφέρει σχετικά: «Επί δε την κατακομιδήν του σώματος και την κατασκευήν της αρμαμάξης της μελλούσης κομίζειν το σώμα του τετελευτηκότος βασιλέως εις Αμμωνα έταξαν Αριδαίον». Δηλαδή, η πομπή ξεκίνησε από τη Βαβυλώνα για την Αίγυπτο με επικεφαλής τον Αριδαίο και με τη χρυσοποίκιλτη «αρμάμαξα» την οποία ακολουθούσαν ολόκληρη στρατιά και πλήθος κόσμου (Διόδωρος, ΙΗ, 26).
Στα σύνορα της Αιγύπτου με τη Συρία ο Πτολεμαίος του Λάγου, συμπολεμιστής του Αλεξάνδρου, αποφάσισε να αλλάξει δρόμο η πομπή και να μην ταφεί ο μέγας στρατηλάτης στο ναό του Άμμωνα, αλλά σε ένα πολυτελές μαυσωλείο στο κέντρο της Αλεξάνδρειας: «Εκρινε (ο Πτολεμαίος) γαρ επί του παρόντος εις μεν Άμμωνα μη παρακομίζειν, κατά δε την εκτισμένην υπ' αυτού πόλιν (Αλεξάνδρεια) επιφανεστάτην ούσαν, σχεδόν τι των κατά την οικουμένην, αποθέσθαι. Κατεσκεύασεν ουν τέμενος κατά το μέγεθος και κατά την κατασκευήν της Αλεξάνδρου δόξης άξιον, εν ω κηδεύσας αυτόν...» (Διόδωρος Σικελιώτης, ΙΗ', 28, 3-5).
Οι περισσότεροι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν το ίδιο ακριβώς, ότι ετάφη σε μαυσωλείο στη θέση «Σώμα» ή «Σήμα», όπου βρίσκονταν και οι βασιλικοί τάφοι. «Μέρος δε και των βασιλείων εστί και το καλούμενον Σώμα... εν ω αι των βασιλέων ταφαί και η Αλεξάνδρου» σημειώνει ο Στράβωνας (Γεωγραφικά, XVII, C, 794, 1, 8). Συμφωνούν με τη θέση ο Αρριανός («Μετά Αλέξανδρον» Jacoby, F. Gr. Η., 156, αποσπ. 9, 25) και ο Δίων ο Κάσσιος (Ρωμ. Ιστ. 51, 15-16).
Επίσκεψη Καίσαρα
Ευρύτατες αναφορές έχουμε και για τις επισκέψεις των επωνύμων στο μνήμα του Αλέξανδρου στην Αλεξάνδρεια. Ο Δίων ο Κάσσιος αναφέρει στη «Ρωμαϊκή Ιστορία» του ότι τον τάφο του επισκέφθηκαν ο Ιούλιος Καίσαρ, ο Σεπτίμιος Σεβήρος και ο Καρακάλλας. Σημειώνει, μάλιστα, ότι όταν ο Ιούλιος Καίσαρ μπήκε μέσα στο μαυσωλείο, έμεινε για ώρα σιωπηλός, όρθιος, κοιτάζοντας τον άριστα διατηρημένο νεκρό. Η συγκίνησή του ήταν τόσο μεγάλη, που όταν άγγιξε το πρόσωπο του Αλεξάνδρου, έσπασε ένα κομμάτι της μύτης του νεκρού! (Δίων Κάσσιος, 51, 16).
Ο Καίσαρ Αύγουστος πήγε κι αυτός και προσκύνησε τον τάφο μετά τη νίκη του στο Ακτιο το 31 π.Χ. κατατροπώνοντας τον Μάρκο Αντώνιο και την Κλεοπάτρα. Πήγε για να προσφέρει στον επιφανή νεκρό ένα στεφάνι κι όταν οι οδηγοί του τον κάλεσαν να επισκεφθεί και τους τάφους της Πτολεμαϊκής Δυναστείας, ο Αύγουστος τους απάντησε: «Ηρθα να δω έναν βασιλιά, και όχι νεκρούς!».
Τα ίχνη του Αλέξανδρου χάνονται
Τα ίχνη του μαυσωλείου ξεθωριάζουν προς τα τέλη του 3ου αι. μ.Χ. Μια αναφορά του Πατριάρχη Γεωργίου το 361 μ.Χ., ωστόσο, φαίνεται να υπονοεί ότι το μαυσωλείο ήταν ακέραιο. Το 365 μ.Χ. η Αλεξάνδρεια γνώρισε μεγάλο σεισμό και το επακόλουθο τσουνάμι φαίνεται πως κατέστρεψε το μαυσωλείο.
Προς το τέλος του αιώνα υπάρχει αναφορά ότι το σώμα του Αλέξανδρου ήταν εκεί. Κομβικό σημείο στην απώλεια του τάφου και του σώματος είναι τα όσα αναφέρει ο Ιωάννης Χρυσόστομος στην Προς Κορινθίους επιστολή: «που γαρ ειπε μοι, το Σήμα Αλεξάνδρου, δείξου μοι», δηλαδή «που βρίσκεται ο τάφος του Αλεξάνδρου, δείξτε μου», κάτι που σημαίνει ότι χάθηκε το τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Ευρύτατες αναφορές έχουμε και για τις επισκέψεις των επωνύμων στο μνήμα του Αλέξανδρου στην Αλεξάνδρεια. Ο Δίων ο Κάσσιος αναφέρει στη «Ρωμαϊκή Ιστορία» του ότι τον τάφο του επισκέφθηκαν ο Ιούλιος Καίσαρ, ο Σεπτίμιος Σεβήρος και ο Καρακάλλας. Σημειώνει, μάλιστα, ότι όταν ο Ιούλιος Καίσαρ μπήκε μέσα στο μαυσωλείο, έμεινε για ώρα σιωπηλός, όρθιος, κοιτάζοντας τον άριστα διατηρημένο νεκρό. Η συγκίνησή του ήταν τόσο μεγάλη, που όταν άγγιξε το πρόσωπο του Αλεξάνδρου, έσπασε ένα κομμάτι της μύτης του νεκρού! (Δίων Κάσσιος, 51, 16).
Ο Καίσαρ Αύγουστος πήγε κι αυτός και προσκύνησε τον τάφο μετά τη νίκη του στο Ακτιο το 31 π.Χ. κατατροπώνοντας τον Μάρκο Αντώνιο και την Κλεοπάτρα. Πήγε για να προσφέρει στον επιφανή νεκρό ένα στεφάνι κι όταν οι οδηγοί του τον κάλεσαν να επισκεφθεί και τους τάφους της Πτολεμαϊκής Δυναστείας, ο Αύγουστος τους απάντησε: «Ηρθα να δω έναν βασιλιά, και όχι νεκρούς!».
Τα ίχνη του Αλέξανδρου χάνονται
Τα ίχνη του μαυσωλείου ξεθωριάζουν προς τα τέλη του 3ου αι. μ.Χ. Μια αναφορά του Πατριάρχη Γεωργίου το 361 μ.Χ., ωστόσο, φαίνεται να υπονοεί ότι το μαυσωλείο ήταν ακέραιο. Το 365 μ.Χ. η Αλεξάνδρεια γνώρισε μεγάλο σεισμό και το επακόλουθο τσουνάμι φαίνεται πως κατέστρεψε το μαυσωλείο.
Προς το τέλος του αιώνα υπάρχει αναφορά ότι το σώμα του Αλέξανδρου ήταν εκεί. Κομβικό σημείο στην απώλεια του τάφου και του σώματος είναι τα όσα αναφέρει ο Ιωάννης Χρυσόστομος στην Προς Κορινθίους επιστολή: «που γαρ ειπε μοι, το Σήμα Αλεξάνδρου, δείξου μοι», δηλαδή «που βρίσκεται ο τάφος του Αλεξάνδρου, δείξτε μου», κάτι που σημαίνει ότι χάθηκε το τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
